Ընդդեմ Մարինետիի

1944-ին վախճանված Ֆիլիպո Թոմազո Մարիետին հաստատ գերեզմանում մի քանի պտույտ գործեց՝ Հայաստանում «մշակութային հեղափոխության մի մասից»՝ «ՀուԶանք ուԶանգ» ներկայացումից հետո: Նախ՝ որովհետև հնարավոր է անհեթեթությանը հատկացնել 2 միլիոն 700000 դրամ՝ պետական մակարդակով, իսկ ամենակարևորը, որ 21-րդ դարում արատավորվում է ֆուտուրիզմ հասկացությունը: Ինքն ասում էր՝ «Մենք ամենաբարձրից մարտահրավեր ենք նետում աստղերին»:

Ու՞մ են մարտահրավեր նետում հայերը: Իրենք իրենց: Ինչու՞: Հենց այնպես: Ինքնարտահայտման համար: Որովհետև տգետ են: Որովհետև պատմություն չգիտեն: Որովհետև կարծում են՝ ձևը արտահայտում է բովանդակություն, երբ բովանդակություն չկա: «ՀուԶանք ուԶանգ» ներկայացումը որևէ կապ չունի Սորոսի, սատանիզմի եւ այլ պիտակավորումների հետ»՝ ասել է «Իմ քայլը» խմբակցության ավագանու քարտուղար Հասմիկ Խաչունցը, որ դարձել էր դերասան: Շնորհակալություն, խորին շնորհակալություն, որ ԻՊ-ի Աժ պատգամավորները չեն դարձել «ներկայացման» մաս: Հասմիկ Խաչունցը հայտարարել է. «Սա 1920-ական թվականների հայ ֆուտուրիստ պոետների ժամանակակից վերընթերցում էր` միահյուսված ժամանակակից պարի, ճարտարապետության եւ հանրային տարածքում մարմնի ներկայության մասին»: Աբսուրդ: Իսկ Հասմիկ Խաչունցը գոնե գիտի՝ ովքեր են այդ հայ ֆուտուրիստ պոետները: Գիտի՞ ֆուտուրիզմի մանիֆեստները, որ որոշել է «ժամանակակից վերընթերցում» կազմակերպել: Եթե գիտի, ուրեմն ոչինչ չի հասկացել ոչ Չարենցից, ոչ Կարա Դարվիշից: Պարզապես լսել է, որ հետհեղափոխական շրջանում եղել են մանիֆեստներ, բայց չի լսել՝ ի՞նչ էին ասում հայ, իսկ նրանցից առաջ իտալացի, իսպանացի, ռուս ֆուտուրիստները: Առավելևս տեղյակ չէ, որ Չարենցը ՉԱՐԵՆՑ չի դարձել, որովհետև «Ռոմանս անսեր» է գրել, կամ Մայակովսկին իր ֆուտուրիզմով չի մնացել համաշխարհային մշակույթի պատմության մեջ: Ոչ էլ Մարինետին: Կամ՝ Ալֆրեդ Դյոբլինը: Միով բանիվ՝ սեփական տգիտությունը պետք չէ փաթաթել 1920-ականների վզին:

Ոչ էլ մարդկանց մեղադրել չիմացության մեջ կամ զոհի կերպարանք ընդունել՝

«Ժամանակակից արվեստ է կատարվում, որն անսովոր է, պետք է մարդկանց ճիշտ բացատրել: Ես բացարձակ նեղացած չեմ մարդկանցից: Միջոցառումը ֆինանսավորված է եղել Կրթության, գիտության սպորտի եւ մշակույթի նախարարության կողմից, այնպես որ պետական աջակցություն կա եւ այնտեղ հասկացել են` ինչի մասին է խոսքը»՝ ասել է մերօրյա «ֆուտուրիստը»: Մնում է նրան ուղարկել նախարարություն՝ այնտեղ էլ իր ներկայացումը ներկայացնելու: Բայց ոչ հրապարակավ: Մեզ՝ «անհասկացողներիս» վրա չարժի ժամանակ ծախսել: Մենք, միևնույն է, այնքան հետամնաց ենք, որ կարծում ենք՝ ժամանակակից արվեստի մեջ էլ պետք է արվեստ լինի:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ.Գ. Կա նաև ավելին՝ «Մենք ենք արել հեղափոխությունը եւ մենք նաեւ պատասխանատու ենք մշակութային հեղափոխության համար: Սա մշակութային հեղափոխության մի մասն է, որը վերհիշում է անցյալը, չի մոռանում ներկան եւ պատասխանատու է ապագայի համար»՝ հայտարարել է Հասմիկ Խաչունցը:

Այս հայտարարությունից հետո մնում է մի պարզունակ ցանկություն՝ բռնել այդ նորելուկ հասարակական գործչի ձեռքը, տանել … գրադարան ու պարտադրել, որ կարդա այն, ինչ «վերհիշում է», պարտադրել, որ մոռանա այն ներկան, ինչ պատկերացնում է ու արգելել մտածել «ապագայի համար»:

Համենայն դեպս՝ հավելեմ՝ ֆուտուրիզմը գրականության պատմության մեջ մնաց իբրև հակաավանդույթի գագաթնակետ, չունեցավ ապագա ու ձուլվեց 20-րդ դարի այլ գեղարվեստական հոսանքներում: Եվ աղոթեք Աստծուն, որ 21-րդ դարի հայ «ֆուտուրիստները» դեռ չեն հասել ուլտրայականությանն ու դադաիզմին: Այ դա կլիներ «մշակութային հեղափոխություն»: Հակառակ նշանով:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ